Kościół p.w. św. Bartłomieja –
„Nasz skarb – nasza duma”
Piękny zabytek Szlaku Architektury Drewnianej, zbudowany został w roku 1529 z fundacji Jana Wilamowskiego. Świątynia jest drewniana, konstrukcji zrębowej, orientowana (z ołtarzem głównym zwróconym na wschód). Siodłowy dach wieńczy barokowa wieżyczka na sygnaturkę. Swój obecny kształt kościół zawdzięcza przebudowie w roku 1614 oraz na przełomie XIX/XX w. Pierwsza renowacja, wykonana kosztem Marcina Lutosławskiego, ówczesnego pana na Łapanowie, wzbogaciła kościół o kaplicę św. Anny, dobudowaną od strony południowej. Kaplica ta zbudowana jest na planie kwadratu, a nakrywa ją kopuła z latarnią. Wówczas też obniżono strop, zaś gotyckie wyposażenie świątyni zamieniono na barokowe i rokokowe. Druga przebudowa, podczas której kościół przedłużono i poszerzono, nadała mu obecny kształt.
Jego wnętrze stanowi wielobocznie zamknięte prezbiterium oraz szeroki korpus, podtrzymywany drewnianymi słupami, z których dwa mają formę rzeźbionych, kręconych kolumn i pochodzą prawdopodobnie z okresu XVII-wiecznej przebudowy świątyni. Ściany kościoła pokryte są neurokokową polichromią (1843), przedstawiającą Świętą Rodzinę i Zmartwychwstanie Pańskie (na stropie nawy), Wniebowzięcie NMP (w prezbiterium) i czterech ewangelistów (na ścianach). W prezbiterium, oddzielonym od nawy tęczą z krucyfiksem, poczesne miejsce zajmuje ołtarz główny z 1843 r., zapewne dzieło słynnego Piotra Korneckiego z Bochni.
Ołtarz jest późnobarokowy, z bramkami, flankowany kręconymi kolumnami, a mieści w sobie pochodzący z XVII w. obraz Matki Bożej Bocheńskiej – wzorowany na wizerunku Jasnogórskiej Maryi. Jako zasłona używany jest barokowy (II poł. XVIII w.) wizerunek Trójcy Świętej. Na bramkach ołtarza wznoszą się barokowe posągi świętych biskupów Erazma i Wojciecha, zaś ołtarz wieńczy obraz przedstawiający pokłon pasterzy oraz gołębica Ducha Świętego w glorii. Został w 2012 r. odrestaurowany.
Ołtarze boczne zachowały formę barokową. Po prawej stronie nawy, przy tęczy, wznosi się ołtarz poświęcony św. Barbarze, z jej XIX-wiecznym wizerunkiem. Ołtarz wieńczy obraz Pana Jezusa, flankowany złoconymi postaciami aniołków. Z lewe strony kościoła, przy tęczy, znajduje się rokokowy ołtarz z wizerunkiem św. Antoniego z Dzieciątkiem. Górną kondygnację zdobi obraz Matki Bożej Niepokalanie Poczętej. Bliżej wyjścia z kościoła umieszczony jest późnobarokowy ołtarz z rzeźbionym, neobarokowym krucyfiksem. Ołtarz wieńczy wizerunek Najświętszej Maryi Panny.
Na uwagę zasługuje również ołtarz w kaplicy. Jest on późnobarokowy, z poł. XVIII w. W jego centrum znajduje się złocony obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem. W zwieńczeniu umieszczony jest wizerunek św. Mikołaja. Na bramkach ołtarza stoją figury świętych: Katarzyny Sieneńskiej i Dominika. Zaś ściany kaplicy zdobią posągi świętych Piotra i Pawła.
Obok kościoła wznosi się XVIII-wieczna dzwonnica, zbudowana na planie kwadratu, nakryta namiotowym, gontowym dachem z nadwieszoną izbicą. Wewnątrz dzwonnicy znajduje się XVI-wieczny dzwon, obwiedziony napisem wykonanym gotycką minuskułą. Pierwotnie dzwonnica wznosiła się tuż przy drodze, po północnej stronie kościoła. Na obecne miejsce przeniesiona została w roku 1890.
Do najstarszych zabytków kościoła należy kamienna, wczesnogotycka chrzcielnica, pochodząca prawdopodobnie jeszcze z XVI w. Jest to jedyny zabytek, który zachował się w najstarszej łapanowskiej świątyni. Interesujące są również epitafia na zewnętrznej ścianie kościoła: Marcina Łapki (zm. 1652), z płaskorzeźbą zmarłego rycerza klęczącego przed krucyfiksem, oraz Andrzeja Werbskiego (zm. 1666), w bogatej ramie barokowej.
Kościół był kilkukrotnie remontowany. Ostatnia renowacja rozpoczęła się w lipcu 2005 r. Jej pierwszy etap polegał na posadowieniu kościoła na betonowych fundamentach – wcześniej bowiem świątynia stała na gołej ziemi. Prócz tego, wymieniono belki, tworzące tzw. przyciesia (podwaliny) oraz oczyszczono piaskowiec, okalający fundamenty kościoła.
– II etap remontu kościoła – 2006
Wymiana pokrycia dachu, powrót do pokrycia gontem, konserwacja i częściowa wymiana więźby.
– III etap remontu kościoła – 2007
Remont zabytkowej dzwonnicy – wzmocnienie konstrukcji, podbicie fundamentów betonem, konserwacja drzewa, pokrycie dachu gontem, ułożenie wewnątrz posadzki.
– IV etap remontu kościoła – 2008
Dokończenie remontu dzwonnicy – konserwacja konstrukcji ścian, częściowa wymiana elementów konstrukcji, wymiana odeskowania i malowanie.
Remont kościoła – rozbiórka odeskowania ścian, wymiana elementów konstrukcyjnych ścian wraz z konserwacją, czyszczenie i konserwacja stolarki okiennej i drzwiowej, nowe odeskowanie ścian i ich konserwacja, remont wejścia do kościoła.
– V etap remontu kościoła – 2009
Założenie opaski drenażowej wokół kościoła, kanalizacja i odprowadzanie wód deszczowych, niwelacja terenu wokół kościoła i położenie wokół kościoła chodnika wykonanego z łamanego piaskowca, założenie oświetlenia parkowego oraz reflektorów podświetlających kościół.
– VI etap remontu kościoła – 2010
W nocy z 16 na 17 maja Łapanów nawiedził kataklizm w postaci straszliwej powodzi. Zalane zostało całe centrum Łapanowa do wysokości ok. 130 cm, zalane domy w rynku i w stronę kościoła, zalane sklepy. Zalane też zostały obie świątynie, plebania i wikarówka. W nowym kościele utopione zostało aż do sufitu całe podziemie, gdzie znajdowały się: kaplica pogrzebowa i chłodnia dla zmarłych, magazyny i piece ogrzewania kościoła oraz Warsztat Terapii Zajęciowej dla Niepełnosprawnych. Stary zabytkowy kościół został zalany do wysokości 130 cm. Zniszczenia ogromne: zrujnowana posadzka kamienna z piaskowca, podtopione ściany, ołtarze i całe uposażenie kościoła. Powódź wyrządziła ogromne straty, sięgające ok. 3 mln złotych. Prace w tym roku to: sprzątanie po powodzi, suszenie ścian, naprawianie szkód. W starym kościele usuwanie skutków powodzi: wynoszenie zalanych mebli i ławek, rozbiórka zniszczonej posadzki kamiennej z piaskowca, rozbiórka mens ołtarzowych, usuwanie błota popowodziowego, dezynfekcja podłoża, suszenie ścian, nawiezienie podkładu pod płytę, zbrojenie i założenie pierwszej płyty betonowej.
– VII etap remontu kościoła – 2011
Remont krypty – przy zakładaniu fundamentów kościoła odkryta została pod kaplicą krypta grobowa z 1614 r. Kaplicę fundował ówczesny właściciel Łapanowa Marcin Lutosławski, więc wszystko wskazuje na to, że pod kaplicą polecił zrobić rodzinną kryptę. Znaleziono w niej resztki trumien, 24 czaszki i kości. Nie ma żadnych zapisków, kto został pochowany, ale sądzić należy, że pochowani tam zostali fundatorzy kaplicy, rodzina i być może proboszczowie tego okresu. Krypta została oczyszczona i wyremontowana, a szczątki złożone w jednej, wspólnej trumnie. Po powodzi krypta została ponownie wyremontowana.
– VIII etap remontu kościoła – 2012
Odtworzona została w całym kościele posadzka kamienna z piaskowca zniszczona przez powódź. W dużej części odrestaurowany został główny ołtarz, który przywrócony został do pierwotnego koloru. Naprawione zostały zniszczone przez powódź ławki.
– IX etap remontu kościoła – 2013
Prowadzono dalsze prace przy konserwacji głównego ołtarza. Odrestaurowano obraz św. Bartłomieja, dwie rzeźby Świętych, tabernakulum wraz z aniołkami i glorią Baranka, dwa dolne uszaki, ornamenty przy tabernakulum, dużą muszlę i dwa ornamenty, rozetki na gzymsie i pilastrach, listwy wzdłuż gzymsu i cokołu, bramki wejściowe na ołtarz.
Informacja z folderu „Łapanów. Parafia św. Bartłomieja”